vadeli işlem ve opsiyon piyasası ne demek?

Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası Hakkında Bilgiler

Vadeli işlem ve opsiyon piyasası, yatırımcılara ve şirketlere risk yönetimi ve spekülasyon yapma imkanı sunan türev piyasalardır. Temel olarak, gelecekteki bir tarihte belirli bir fiyattan bir varlığı alma veya satma hakkı ya da yükümlülüğü üzerine kurulu sözleşmelerin alım satımının yapıldığı piyasalardır. Bu piyasalar, riskten korunma, arbitraj ve spekülasyon gibi çeşitli amaçlarla kullanılır.

Vadeli İşlem Piyasası

• Tanım: Vadeli işlem sözleşmeleri, alıcı ve satıcının gelecekte belirli bir tarihte, önceden belirlenmiş bir fiyattan belirli bir miktarda varlığı alıp satmayı kabul ettiği sözleşmelerdir.
• İşleyiş: Vadeli işlemler, genellikle borsalar aracılığıyla standartlaştırılmış sözleşmeler halinde işlem görür. Sözleşmeler, teminat (margin) yatırımı gerektirir ve günlük olarak uzlaşma (mark-to-market) işlemine tabi tutulur.
• Kullanım Alanları: Vadeli işlemler, emtia fiyatlarındaki dalgalanmalardan korunmak (hedging), döviz kuru riskini yönetmek veya fiyat hareketlerinden kar elde etmek için kullanılır.

Opsiyon Piyasası

• Tanım: Opsiyon sözleşmeleri, alıcıya belirli bir tarihte (veya öncesinde) belirli bir fiyattan bir varlığı alma (alım opsiyonu/call option) veya satma (satım opsiyonu/put option) hakkı veren, ancak yükümlülük vermeyen sözleşmelerdir. Satıcı ise, alıcının hakkını kullanması durumunda yükümlülüğü yerine getirmek zorundadır.
• İşleyiş: Opsiyonlar da borsalarda veya tezgah üstü piyasalarda (OTC) işlem görebilir. Opsiyon alıcısı, bu hakkı elde etmek için satıcıya bir prim öder.
• Kullanım Alanları: Opsiyonlar, yatırımcılara daha esnek bir risk yönetimi imkanı sunar. Fiyatların yükselmesi veya düşmesi beklentisiyle pozisyon alınabilir, mevcut portföylerdeki riskler azaltılabilir veya gelir elde etmek amacıyla opsiyon satılabilir. Farklı opsiyon stratejileri mevcuttur.

Ortak Özellikler ve Farklılıklar

• Ortak: Her iki piyasa da türev ürünlerin alım satımının yapıldığı piyasalardır ve kaldıraç etkisi sunarlar. Bu durum, potansiyel karı artırabileceği gibi, potansiyel zararı da aynı oranda artırabilir.
• Farklı: Vadeli işlemlerde tarafların sözleşmeyi yerine getirme yükümlülüğü varken, opsiyonlarda alıcının böyle bir yükümlülüğü yoktur. Opsiyon alıcısı sadece hakkını kullanmama seçeneğine sahiptir.

Riskler

Vadeli işlem ve opsiyon piyasaları, yüksek volatilite ve kaldıraç nedeniyle önemli riskler içerir. Yatırımcıların bu piyasalarda işlem yapmadan önce piyasanın işleyişini, ilgili riskleri ve kendi risk toleranslarını iyi anlamaları önemlidir.